Orkuskipti í haftengdri starfsemi á Norðurlandi eystra

Samkvæmt markmiðum núverandi ríkisstjórnar Íslands sem getið var í stjórnarsáttmála hennar er stefnt að fullum orkuskiptum og jarðefnalausu Íslandi fyrir árið 2040. Það er ærið verkefni. Orkuskipti í fólksbílaflota landmanna eru þegar á þokkalegu skriði, og fyrstu raftrukkarnir eru væntanlegir til landsins í ár. Orkuskipti í haftengdri starfsemi eru talsvert skemur á veg komin, þó nokkur gróska sé í þeim efnum víða um land, líkt og verkefni sem hlutu styrk úr Orkusjóði á árinu 2022 báru með sér.

Einn þáttur sem huga þarf að í þessu ferli er að átta sig heildstætt á væntanlegri aflþörf við hafnir landsins. Skip og bátar hafa ólíka aflþörf, og það er mikilvægt að skilja hvaða orkugjafar eru líklegir til að henta hverjum notanda. Skammur tími er til stefnu fram til ársins 2040 og því ríður á að byrja strax að setja orkuskipti í samhengi við skipulag hafnarsvæða svo unnt sé að taka betri ákvarðanir tímanlega um innviðauppbyggingu sem styður við ferlið.

Það er sannfæring aðstandenda verkefnisins að hafnarsvæði geti almennt leikið lykilhlutverk í orkuskiptum, líka fyrir farartæki á landi. Víða eru þau hjarta atvinnulífsins, sérílagi á landsbyggðinni. Hafnarsvæði eru orkufrek og munu krefjast öflugra innviða sem mætti með góðri skipulagningu, samnýta t.a.m. fyrir flutningabíla hvers akstur um hafnarsvæði er iðulega mjög þungur vegna atvinnustarfsemi.

Í þessu verkefni stóð til að greina áhrif væntanlegra orkuskipta við allar hafnir á Norðurlandi eystra og meta vænt umfang þeirra. Sambærileg greining hefur þegar verið unnin af Bláma fyrir Ísafjarðardjúp (https://blami.is/frettir/orkuskipti-i-isafjardardjupi/), og verður byggt á þeirri aðferðafræði í þessu verkefni. Þar hefur mikil ánægja verið við afrakstur þess og mikil þörf er á því að koma verkefni sem þessu af stað víðar um land, því sveitarfélögin á landsbyggðinni eru alla jafna ekki farin að huga að þessum málum.

Markmiðið verkefninu er þannig tvíþætt:

A) Að öðlast yfirsýn á umfangi orkuskipta við sérhverja höfn á Norðurlandi eystra, og hvernig möguleg raforku- og rafeldsneytisþörf mun þróast fram til ársins 2040 þegar fullum orkuskiptum verður náð.

B) Byggt á niðurstöðum verkefnisins er ætlunin að geta veitt sveitarfélögum og hafnaryfirvöldum á svæðinu upplýsingar sem gagnast munu við skipulagningu hafnarsvæðanna svo tryggja megi að uppbygging innviða við hafnir verði ekki hamlandi þáttur í orkuskiptum.

Innviðir ekki vandamál

Ein mikilvægasta niðurstaðan í skýrslunni er að ekkert innviðavandamál er til staðar fyrir orkuskipti smærri báta og skipa. Víða þarf að fjárfesta í öflugri raftengingum sem bera á bilinu 1-3 MW, en sums staðar, t.d. á Akureyri og í stærri plássum, ber rafkerfið þetta eins og það er sett upp í dag.

Skynsamlegt að móta stefnu um móttöku stærri skipa

Þegar kemur að stærri skipum er myndin önnur. Það þarf að hugsa heildstætt hvar stórir bátar eiga að leggjast að í framtíðinni, því það er ekki endilega sjálfgefið að allar hafnir eigi að byggja upp raforkukerfi sem geta tekið á móti togurum, flutningaskipum og skemmtiferðaskipum. Skynsamlegt væri að móta stefnu um móttöku stærri skipa.

Smelltu hér til að lesa skýrsluna

Verkefnið var styrkt af Orkurannsóknasjóði Landsvirkjunar og LIFE styrktaráætlun Evrópusambandsins gegnum verkefnið Rural Europe for the Clean Energy transition (RECET).